Phát triển đư??ng s??t đô thị là hướng đi tất yếu, đúng đắn và cần quyết tâm cao độ của cả hệ thống chính trị. Sau nhiều năm chậm trễ do vướng mắc về cơ chế, chính sách, thiếu vốn và công nghệ, đư??ng s??t đô thị (ĐSĐT) Hà Nội đang đứng trước cơ hội rất lớn để bứt tốc.
Đường s??t đô thị sẽ là “xương sống” giao thông đô thị Thủ đô
Tại Hội thảo khoa học "Phát triển hệ thống đư??ng s??t đô thị Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh", Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trần Sỹ Thanh nhận định, giao thông công cộng ngày càng có vai trò quan trọng, trong đó hệ thống ĐSĐT đư??c coi là trục "xương sống" của mạng lưới kết cấu hạ tầng giao thông. Việc đầu tư, vận hành hiệu quả hệ thống ĐSĐT sẽ nâng cao tỷ trọng vận tải hành khách công cộng, giảm phương tiện giao thông cá nhân, từ đó đem lại hiệu quả tích cực trong phát triển kinh tế - xã hội, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, ùn tắc và tai nạn giao thông...
Ngày 28/6/2024, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Thủ đô sửa đổi, Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2025 điều chỉnh và bổ sung thêm nhiều chính sách đột phá mạnh mẽ cho TP. Hà Nội ưu tiên đầu tư, thu hút các nguồn lực nhằm phát huy tiềm năng, thế mạnh của Thủ đô tạo đột phá trong phát triển đư??ng s??t đô thị.
Đường s??t đô thị sẽ là “xương sống” giao thông đô thị Thủ đô
Tại Hội thảo khoa học "Phát triển hệ thống đư??ng s??t đô thị Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh", Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trần Sỹ Thanh nhận định, giao thông công cộng ngày càng có vai trò quan trọng, trong đó hệ thống ĐSĐT đư??c coi là trục "xương sống" của mạng lưới kết cấu hạ tầng giao thông. Việc đầu tư, vận hành hiệu quả hệ thống ĐSĐT sẽ nâng cao tỷ trọng vận tải hành khách công cộng, giảm phương tiện giao thông cá nhân, từ đó đem lại hiệu quả tích cực trong phát triển kinh tế - xã hội, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, ùn tắc và tai nạn giao thông...
Ngày 28/6/2024, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Thủ đô sửa đổi, Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2025 điều chỉnh và bổ sung thêm nhiều chính sách đột phá mạnh mẽ cho TP. Hà Nội ưu tiên đầu tư, thu hút các nguồn lực nhằm phát huy tiềm năng, thế mạnh của Thủ đô tạo đột phá trong phát triển đư??ng s??t đô thị.
Đường s??t đô thị Cát Linh - Hà Đông đang phát huy hiệu quả tích cực
Đặc biệt, Luật Thủ đô cho phép đầu tư phát triển đư??ng s??t đô thị tại Hà Nội theo mô hình định hướng phát triển giao thông công cộng làm cơ sở quy hoạch phát triển đô thị (TOD). Đây là mô hình phổ biến ở các nước trong khu vực và các nước phát triển, bảo đảm hiện đại, đồng bộ bền vững, không chỉ giúp giảm tải cho hệ thống giao thông mặt đất mà còn góp phần bảo vệ môi trường, thông qua việc giảm lượng khí thải từ các phương tiện cá nhân.
Hiện nay, đư??ng s??t đô thị tại Hà Nội tuy mới đưa vào hoạt động, nhưng đã từng bước thể hiện tính ưu việt và chắc chắn sẽ là xu thế tất yếu giao thông công cộng ở Việt Nam trong tương lai.
Ban Quản lý đư??ng s??t đô thị Hà Nội cho biết, sau gần ba năm vận hành, tuyến đư??ng s??t đô thị Cát Linh - Hà Đông đang phát huy hiệu quả tích cực, thu hút đông đảo người dân sử dụng. Hiện tại, mỗi ngày có trên 35 ngàn hành khách sử dụng phương tiện đư??ng s??t đô thị này để di chuyển. Trong đó có 47% là người đi làm, 45% là người đi học và 8% là đi lại với các mục đích khác. Qua đánh giá, theo dõi quá trình vận hành khai thác tuyến đư??ng s??t đô thị Cát Linh - Hà Đông cho thấy, người dân đánh giá rất cao và hài lòng về loại hình vận tải hành khách công cộng bằng đư??ng s??t đô thị. Giới chuyên gia cho rằng, đây là giải pháp hữu hiệu góp phần chữa trị “căn bệnh” ùn tắc giao thông đô thị hiện nay.
Đối với dự án đư??ng s??t đô thị Nhổn - Ga Hà Nội, tiến độ tổng thể hiện đang đạt 78,52%. Dự kiến quý III/2024 sẽ vận hành thương mại 8,5 km đi trên cao của tuyến đư??ng sắt Nhổn - Ga Hà Nội.
Theo các chuyên gia giao thông, hệ thống đư??ng s??t đô thị, khi hoàn thành và kết nối với các phương tiện công cộng khác, không chỉ giúp giảm ùn tắc và ô nhiễm môi trường mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của các khu vực dọc tuyến. Theo tính toán của các chuyên gia, khi mạng lưới đư??ng s??t đô thị TP. Hà Nội hoàn thiện sẽ gia tăng tỉ lệ người dân sử dụng phương tiện hành khách công cộng tới 35-45%, giảm thị phần người sử dụng phương tiện cá nhân tham gia giao thông xuống 30%; đóng góp vào sự phát triển kinh tế của khu vực và cải thiện môi trường đô thị nhờ giảm thiểu tắc nghẽn giao thông và tình trạng ô nhiễm.
Rộng mở lối đi cho đư??ng s??t đô thị Hà Nội
Theo Dự thảo Đề án tổng thể Đầu tư xây dựng hệ thống đư??ng s??t đô thị Thủ đô, UBND TP. Hà Nội thống nhất nhận thức về vai trò của đư??ng s??t đô thị, là trục “xương sống” của hệ thống hạ tầng giao thông vận tải, góp phần tái cơ cấu các phương thức vận tải của Thành phố theo hướng bền vững, hài hòa, hợp lý; phấn đấu tỷ lệ vận tải hành khách công cộng năm 2035 đạt 50-55%, sau năm 2035 đạt 65-70%.
Thành phố đã đưa ra kịch bản đầu tư hệ thống đư??ng s??t đô thị Thủ đô, đư??c nghiên cứu trên cơ sở 5 nguyên tắc:
Một là, xây dựng kịch bản đầu tư hệ thống đư??ng s??t đô thị trên cơ sở Quy hoạch số 519 và các tuyến đư??ng s??t đô thị dự kiến điều chỉnh, bổ sung trong các đồ án Quy hoạch chung Thủ đô và Quy hoạch Thủ đô.
Hai là, hoàn chỉnh hệ thống đư??ng s??t đô thị Hà Nội đảm bảo mục tiêu đặt ra trong Kết luận số 49-KL/TW về định hướng phát triển GTVT đư??ng sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, theo lộ trình phù hợp với khả năng bố trí nguồn vốn của Thành phố, nhưng phải đảm bảo hình thành mạng lưới nhằm phát huy tối đa hiệu quả đầu tư.
Ba là, tập trung nguồn lực ưu tiên đầu tư các tuyến đư??ng s??t đô thị tại khu vực đô thị trung tâm nhằm giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông ngày càng nghiêm trọng.
Bốn là, ưu tiên đầu tư các tuyến đư??ng s??t đô thị kết nối các đầu mối giao thông của Thành phố như sân bay, ga đư??ng sắt quốc gia đầu mối, các khu đô thị tập trung dân cư.
Năm là, đầu tư hệ thống đư??ng s??t đô thị gắn liền với quá trình tiếp nhận, chuyển giao công nghệ, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất, tính kế thừa và hiệu quả đầu tư.
Lãnh đạo UBND TP. Hà Nội cho biết, thứ tự đầu tư sẽ đư??c nghiên cứu, điều chỉnh trong quá trình hoàn thiện Đề án và chuẩn bị đầu tư từng dự án, bảo đảm an toàn, hiệu quả khai thác và phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố.
Trên cơ sở nguyên tắc, quan điểm, mục tiêu đầu tư xây dựng hệ thống đư??ng s??t đô thị Thủ đô, UBND TP. Hà Nội đề xuất “1 kế hoạch, 3 phân kỳ” để đầu tư hoàn thiện mạng lưới đư??ng s??t đô thị. Theo đó, UBND TP. Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2035 hoàn thành toàn bộ các tuyến đư??ng s??t đô thị còn lại đến thời điểm hiện tại của mạng thống đư??ng s??t đô thị, với tổng chiều dài khoảng 397,8 km.
Trong đó, 3 phân kỳ đầu tư gồm các giai đoạn với các chỉ tiêu kỳ vọng hoàn thành đư??c xác lập tương đối cụ thể. Theo đó, đến năm 2030, UBND TP. Hà Nội phấn đấu hoàn thành thi công xây dựng 96,8 km đư??ng s??t đô thị khổ đư??ng đôi 1.435 mm và thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư 301 km, với sơ bộ tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 14,602 tỷ USD. Nếu hoàn thành mục tiêu này, đư??ng s??t đô thị sẽ đảm nhận 7-8% lượng hành khách công cộng và có thể vận chuyển đư??c 2,2-2,6 triệu chuyến đi/ngày đêm.
Đến năm 2035, UBND TP. Hà Nội hoàn thành đầu tư xây dựng 301 km đư??ng s??t đô thị, khổ đư??ng đôi 1.435 mm, với sơ bộ tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 22,572 tỷ USD. Nếu hoàn thành mục tiêu này, đến sau năm 2035, đư??ng s??t đô thị sẽ đảm nhận từ 35-40% lượng hành khách công cộng và có thể vận chuyển đư??c 9,7 triệu - 11,8 triệu chuyến đi/ngày đêm.
Đến năm 2045, UBND TP. Hà Nội phấn đấu hoàn thành đầu tư xây dựng 206,1 km đư??ng s??t đô thị khổ đư??ng đôi 1.435 mm đư??c điều chỉnh, bổ sung theo Quy hoạch Thủ đô và Quy hoạch chung Thủ đô điều chỉnh đư??c phê duyệt.
Theo đánh giá của Lãnh đạo UBND TP. Hà Nội, phương án “1 kế hoạch, 3 phân kỳ” có ưu điểm là đáp ứng đư??c mục tiêu hoàn thành mạng lưới đư??ng s??t đô thị vào năm 2035 theo Kết luận số 49-KL/TW; có thể đáp ứng đư??c mục tiêu về thị phần vận tải hành khách công cộng 50-55%..., nhưng có nhược điểm là khối lượng công việc phải thực hiện rất lớn, đòi hỏi Thành phố phải ưu tiên tập trung nguồn lực rất cao.
Bên cạnh đó, phương án này có nhu cầu vốn lớn, thời gian thu xếp ngắn, nên sẽ gặp khó khăn trong việc huy động, bố trí nguồn vốn đầu tư; chi phí vận hành, bảo dưỡng sẽ gây áp lực lên ngân sách sau khi đưa toàn bộ mạng lưới vào khai thác.
Theo Lãnh đạo UBND TP. Hà Nội, việc hoàn thành các mục tiêu xây dựng hạ tầng đư??ng s??t đô thị đư??c đề cập trong Dự thảo Đề án tổng thể Đầu tư xây dựng hệ thống đư??ng s??t đô thị Thủ đô là một thách thức rất lớn, đòi hỏi một cách làm mang tính đột phá trong việc huy động nguồn vốn và tổ chức triển khai. Hà Nội đang từng bước tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc để đẩy nhanh tiến trình xây dựng, mở rộng mạng lưới ĐSĐT và đây là thời điểm Thành phố cần sự ủng hộ tuyệt đối, thiết thực từ Chính phủ, Quốc hội và Nhân dân. Những kết quả đột phá của Hà Nội cũng sẽ là bài học kinh nghiệm chuẩn chỉ để áp dụng cho các đô thị trên cả nước một cách hiệu quả, phù hợp nhất./.
Tiến Long
Trang web cá cược phần mềm PG